سیر
خواص غذایی و درمانی سیر, تاریخچه سیر عوارض جانبی سیر و ...
سیر با نام علمی (نام علمی: Allium sativum) گیاهی است از راسته مارچوبهسانان (Asparagales) از تیره نرگسیان و زیر تیره پیازیان (Alliaceae) و سرده والک (Allium).
طبقهبندی علمی
فرمانرو: گیاهان
راسته: مارچوبهسانان
تیره: نرگسیان
زیرخانواده: پیازیان
سرده: والک
گونه: A. sativum
گیاه شناسی
سیر گیاهی است علفی و دائمی که ساقه آن تا ارتفاع ۴۰ سانتیمتر نیز میرسد. قسمت زیر زمینی آن متورم و مرکب از ۵ تا ۱۲ قطعه و محصور در غشاهای نازک و ظریف برنگ خاکستری مایل به سفید میباشد. برگهای آن باریک و نواری شکل برنگ سبز تیره و گلهای آن کوچک و صورتی رنگ که بصورت یک چتر در انتهای ساقه ظاهر میشود. سیر وپیاز رابطهای نزدیک با هم دارند که شاید بدلیل بوی بد آنها میباشد. بطور کلی ۳ نوع سیر وجود دارد:
- سیر آمریکایی بنام Greole نامیده میشود. این نوع سیر دارای پوست سفید بوده و از انواع دیگر قوی تر است.
- سیر تاهیتی که از بقیه درشت تر است و گاهی قطر آن به ۸ سانتیمتر میرسد.
تاریخچه
موطن اصلى سير را منطقه آسيا و نواحى ايران و افغانستان مىدانند. در زمانهاى بسيار قديم سير را در چين و ژاپن مىکاشتند. اين گياه در چين در رديف گياهان داورئى قرار داشته و در اصطلاح به مخزن الادويه تعلق دارد. در مصر قديم سير توأم با ساير گياهان پيازى به عنوان يک مادهٔ غذائى اصلى مورد تغذيه کارگرانى که مشغول ساختمان اهرام مصر بودهاند قرار مىگرفته است. هرودويت Herodot مورخ يونانى راجع به مصرف زياد سير در مصر گزارش کرده است با وجود اين در آثار نقاشى شده آن زمان هيچگونه تصويرى از اين گياه ديده نشده است. زيرا سير از ديدگاه مذهبيون آن زمان يک گياه ناپاک تلقى مىشده است. يونانىها و رومىها سير را در باغچههاى مخصوص مىکاشتند و ازآن غذاى ارزانى تهيه کرده و به فقرا مىدادند.
سربازان رومى زياد سير مىخوردند، زيرا عقيده داشتند که سير به آنها جرأت مىبخشد و يا جرأت آنها را افزايش مىدهد. اين تصور همچنان در بسيارى از جوامع پابرجا است، مثلاً انگليسىها به خروس جنگىهاى خود سير مىخورانند
به دستور خوفو، یکی از پادشاهان سلسله چهارم مصر باستان، یک پر سیر را روی بلندترین هرم جیزه حکاکی کردند. از این امر چنین برمی آید که مصریان به سیر جنبه الوهیت میدادند. سنگ نوشتهای که بر یکی از سنگهای اهرام مصر درباره خواص طبی و درمانی سیر باقیمانده آشکار میکند که هر روز صبح به کارگرانی که در بنای هرم کار میکردند یک پر سیر میخوراندند تا آنها در مقابل بیماری مصون مانده و به آنها برای ساختن چنین بنای عظیم و بلندی، دل و جرأت بخشد. یونانیها، بر خلاف مصریان هر که را که بوی سیر میداد از معابد بیرون میانداختند. با این وجود عجیب این است که پهلوانان یونانی پیش از مسابقات المپیک یک دوره طولانی سیر مصرف میکردند. یهودیان و یونانیان و رومیان سیر را مثل نوشدارو میدانستند و مورد مصرف قرار میدادند و جالب توجه است بدانیم که نزد مردم چین که مقدار زیادی سیر مصرف میکنند موارد سرطانی بسیار کم دیده شده است. بر اساس نوشتار تاریخ نویس یونانی، هرودوت، نخستین شورش تاریخ بشر توسط کارگران معبد خوفو بخاطر قطع شدن جیره سیر آنها به وقوع پیوسته است.
عوارض جانبی
- زیاده روی در مصرف سیر باعث سرگیجه، کاهش فشار خون، آلرژی (حساسیت)، و در موارد نادر منجر به خونریزی میشود.
- روزانه مصرف نصف یا یک حبه سیر خام توصیه میشود.
- مصرف پماد غلیظ سیر ممکن است موجب تحریکات جلدی و حتی سوختگیهای خفیف شود.
- مادران شیرده در خوردن سیر زیادهروی نکنند زیرا سبب تغییر مزه شیر آنها شده و ممکن است نوزاد از خوردن شیر صرفنظر کند.
بوی بد سیر
سیر از جمله سبزیجات معطر و پرخاصیتی است که به صورتهای مختلف شامل خام، پخته، سرخشده، ترشی، خشک و پودر مورد استفاده قرار میگیرد
ولی با توجه به اینکه دهان انسان پس از خوردن سیر – به خصوص نوع خام و سرخشده آن – بوی ناخوشایندی میگیرد، اغلب افراد شاغل از خوردن آن امتناع میکنند؛ در حالی که برای این منظور، معمولا خوردن سیب، کرفس، کاهو، سبزی، یک قاشق عسل یا همچنین جویدن چای خشک یا جعفری یا برگ سیر تازه را پیشنهاد میکنند.
البته این روزها برای آن دسته از افرادی که صرفنظر از بوی بد سیر علاقهای به طعم آن نیز ندارند، قرصهای سیر بدون بو به بازار آمده است تا دیگر از مزایای آن بیبهره نمانند.
شرايط اقليمى و خاکى
سير را مىتوان در خاکهاى قوى و حاصلخيز که داراى پروفيل عميق مىباشند کشت کرد. البته چون سير به رطوبت زياد حساس مىباشد در اراضى مرطوب پياز سير خيلى زود مىپوسد، بنابراين خاکهاى رسى سنگين چندان مناسب نيستند.
تهيه زمين
کاشت سير را مىتوان با توجه به سطح کشت و شرايط موجود بد و صورت کرتى و جوى پشتهاى انجام داد. البته کاشت آن روى پشته بهتر از داخل کرت مىباشد. فاصله رديفها ۲۵-۴۰ سانتىمتر و فاصله بوتهها ۱۲-۱۰ سانتىمتر انتخاب مىکنند.
کاشت
مقدار بذر و زمان کاشت
با توجه به فواصل کاشت و وزن متوسط سيرچهها در حدود ۵۰۰-۱۰۰۰ کيلوگرم سيرچه در هکتار کاشته مىشود. عمق کاشت سيرچهها در پائيز ۸ سانتىمتر و در بهار ۵ سانتىمتر. بنابراين درمناطقى که زمستان ملايم دارند سير را در پائيز کاشته و در اواخر خرداد برداشت مىکنند. اگر منطقه سرد باشد آن را در اواخر زمستان يعنى در اواسط بهمن مىکارند و در اواخر تير و يا اوايل مرداد برداشت مىکنند.
کوددهى
سير به مواد غذائى زيادى نياز دارد بنابراين کشاورزان سعى مىکنند سير را در زمين قوى کشت کرده و چون سير زمين را خيلى ضعيف مىکند هر دو يا سه سال يک بار در يک قطعه زمين کشت سير را تکرار مىکنند بهطور کلى نيازهاى کودى سير شبيه پياز مىباشد. توجه داشته باشيد که فسفر و پتاس اثرات زيادى در خاصيت انبارى سير و يا پياز دارند. برعکس ازت نبايد زياد داده شود زيرا خاصيت انبارى را کاهش مىدهد. با توجه به منابع موجود معمولاً مقدار ۱۲۰-۱۰۰ کيلوگرم پتاس خالص و ۶۰-۴۰ کيلوگرم اسيد فسفريک خالص در پائيز و قبل از کاشت سير داده مىشود. ازت را بهتر است در بهار و در سه مرحله، يک قسمت کمى بعد از سبز شدن و ۲ قسمت بعدى را بهفاصله ۴ تا ۶ هفته داد. در مجموع مقدار ۵۰-۳۰ کيلوگرم ازت کافى است.
برداشت
با زرد شدن برگها مىتوان سير را برداشت کرد. پس از کندن سير براى مدت چند روز آن را در مزرعه روى زمين آفتاب کرده تا کاملاً خشک شود. سپس پيازها را ريسه کرده، يعنى آنها را به هم مىبافند و هر ۵۰ تا ۱۰۰ دانه سير را در محل خشکى آويزان مىکنند.
برای خواندن مطلب درباره خواص سیر روی خواص سیر کلیک کنید
برای خواند مطلب درباره دیگر گیاهان روی گیاهان کلیک کنید
گروه طبیعت و گردشگری مرکز سایت منتظر نظرات شما می باشد.