ماه رمضان چیست؟

ماه رمضان چیست؟ ماه مهمانی ماه میهمانی خدا, ماه نزول رحمت اللهی

«یا ایّها الذینَ آمنوا کُتِبَ عَلیکِم الصیامُ کما کُتِبَ علی الذینَ مِن قبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقونَ» (قرآن کریم، سوره بقره، آیه 183)

ترجمه آیه: ای کسانی که ایمان آورده اید، روزه بر شما واجب شده است؛ آنچنان که بر [امت های] قبل از شما واجب گردیده بود.

رمضان واژه‌ای عربی است که از سه حرف اصلی «رم‌ض» ساخته‌ شده‌ است. الرمض به معنای گرمای شدید، زمین سوزان، کوتاه‌بودن و جیره‌ است. رمضان' یا رَمَضان المُبارَک (به عربی: رمضان) نام نهمین ماه سال قمری است. در این ماه، روزه بر مسلمانان واجب شده‌ است. ماه رمضان در دین اسلام ماهی مبارک است. در قرآن از این ماه به عنوان ماهی که در آن قرآن نازل شده یاد شده‌ است. مسلمانان معتقدند که شب قدر در این ماه واقع است. روزه داری در ماه رمضان بر مسلمانان واجب بوده و به همین دلیل خوردن غذاهای مقوی برای سحری و افطاری که مستحب است، تأکید می شود.

بزرگی رمضان

این ماه به عنوان خجسته‌ترین و بهترین ماه در اسلام شناخته می‌شود. از این ماه به عنوان ماه میهمانی خدا نیز نامبرده می‌شود. حدیثی نیز در این زمینه از

پیامبر اسلام نقل شده‌ است: « ماه رجب ماه خدا، ماه شعبان ماه من و اهل بیتم و ماه رمضان ماه مسلمانان است. »

پیامبر اسلام می فرماید: اگر بنده «خدا» میدانست كه در ماه رمضان چيست «چه بركتى وجود دارد» دوست می‌داشت كه تمام سال، رمضان باشد.

پیامبر اسلام می فرماید: درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده می شود و تا آخرين شب آن بسته نخواهد شد.

پیامبر اسلام می فرماید: رمضان ماهى است كه ابتدايش رحمت است و ميانه اش مغفرت و پايانش آزادى از آتش جهنم.

پیامبر اسلام می فرماید: ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهى است كه خداوند در آن حسنات را می افزايد و گناهان را پاک میكند و آن ماه بركت است.

اعمال
در این ماه بر تمام مسلمانان واجب است که روزه بگیرند و علاوه بر آن اعمال مستحبی بسیاری وجود دارد که از جمله ی آنها می توان به تلاوت قرآن (که خواندن هر آیه در این ماه پاداشی معادل ختم قرآن در ماه های دیگر در نزد خداوند دارد.)، خواندن ادعیه (از جمله "یا عظیم و ..." و ادعیه روزانه) و همچنین افطاری دادن اشاره کرد. خواندن نماز تراویح نیز که زمان آن بعد از نماز عشاء است از عبادات مخصوص این ماه نزد اهل سنت میباشد. منابع: صحیحین امام بخاری و امام مسلم، مفاتیح الجنان،‌ تفسیر نمونه، ‌ج 1، ص 634؛ المیزان، ‌ج 2، ص 15

پرهیزهای رمضان

یا کارهای که نباید در ماه رمضان انجام داد.

مهمترین پرهیز این ماه روزه است. روزه داران قبل ازطلوع تا غروب آفتاب از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کنند و سعی می کنند با کنترل خواسته‌های خود تزکیه نفس را تمرین و ملکه کنند. به جز خوردن و آشامیدن، آمیزش جنسی، دروغ گفتن در مورد پیامبر اسلام، فروبردن سر در آب، و رسیدن دود و غبار غلیظ به حلق نیز باعث باطل شدن روزه می‌شود.

روزه خواری در رمضان

امام جعفر صادق (ع) می فرماید: هر كس يک روز ماه رمضان را (بدون عذر)، بخورد - روح ايمان از او جدا می شود.

چه کسانی نمی توانند روزه بگیرند (چه کسانی نباید روزه بگیرند)
کسی که به علت ناتوانی جسمی نمی تواند روزه بگیرد
سؤال: بنده جوانی هستم 21 ساله که از لحاظ بدنی لاغر اندام هستم و دانشجوی کامپیوتر میباشم در ماه مبارک بنده به گونه ای ضعیف می شوم که توانایی هیچ گونه کاری را ندارم . وزن من 54 کیلو است و به نظر خودم اگر روزه بگیرم از لحاظ بدنی ضعیف میشوم و بر روی درسم تاثیر بدی می گذارد (درس من آبرو و آینده من را رقم میزند) از شما درخواست میکنم که با توجه به مشکلاتم مرا در این مهم راهنمایی فرمایید.
پاسخ: اگر با این حال روزه گرفتن موجب بیماری و یا مشکلات جسمانی خواهد بود روزه بر شما واجب نیست و اگر تا سال آینده نیز همین وضع ادامه یابد قضا هم لازم نمی باشد و برای هر روز یک فقیر را باید سیر کنید.

کسانی که قدرت گرفتن روزه ندارند
سؤال: زنى هستم 63 ساله که شش بچّه به دنیا آورده ام، در دوران حاملگى و شیرخوارگى بچّه هایم (حدود 12 سال) نتوانسته ام روزه بگیرم، پس از آن نیز تا کنون هر وقت خواستم روزه بگیرم دچار خونریزى معده شده ام و با توصیه پزشکان روزه نگرفته ام، حال تکلیف روزه هاى بنده چیست؟
پاسخ: در حال حاضر شما مکلّف به روزه نیستید و احتیاط آن است که اگر قدرت دارید براى هر روز به اندازه یک مدّ طعام (750 گرم گندم) به شخص مستحق بدهید، همچنین براى ایّام گذشته که روزه نگرفته اید و تا سال بعد هم توانائى بر روزه نداشته اید.

روزه دختری که تازه به سن تکلیف رسیده
سؤال: دخترى به سنّ بلوغ رسیده است; ولى به واسطه ضعف جسمى توان روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان را ندارد و بعد از ماه رمضان هم تا سال بعد نمى تواند قضا کند، حکمش چیست؟
پاسخ: باید کفّاره مدّ طعام را بدهد؛ یعنى براى هر روز معادل 750 گرم گندم و مانند آن به فقیر بدهد. و قضاى این روزه ها بر او واجب نیست.

ساقط شدن روزه از بعضی بیماران قطع نخاعی
سؤال: بعضى از برادران قطع نخاعى، به دستور پزشک باید هر چند ساعت مقدارى مایعات بنوشند، وظیفه آنان براى روزه چیست؟
پاسخ: روزه از آنها ساقط است و بجاى آن، در صورتى که قدرت مالى داشته باشند، براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره مى دهند.

روزه معتادین
سؤال: فردى معتاد به تریاک است و نمى تواند ترک نماید، به همین علّت، نه به صورت أدا و نه به صورت قضا، توان روزه گرفتن را ندارد، آیا این فرد حکم مریض را دارد؟ یا این که باید کفّاره بدهد؟
پاسخ: احتیاط آن است که از چیزهاى دیگر، در صورت توانایى، روزه بگیرد و براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره بدهد.

روزه مادرانی که شیر می دهند
سؤال: آیا بر مادرى که بچّه شیر مى دهد، روزه واجب است؟
پاسخ: زنانى که بچّه شیر مى دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچّه مى شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند; امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد کفّاره لازم نیست، ولى بعداً روزه هاى را که نگرفته اند قضا نمایند.

توصیه پزشک به ترک روزه
سؤال: در برخی بیماری ها مثل نارسایی کلیه با اطمینان می توان به بیمار توصیه نمود که روزه نگیرد اما در خیلی از موارد به علت شکی که در اصل بیماری و یا چگونگی تاثیر روزه بر آن وجود دارد یا به علت عدم وجود تحقیقات و نتایج لازم در مورد اثرات روزه بر بسیاری بیماری ها و به خاطر عدم امکان تعیین نقش روزه بر بیماری، پزشک واقعا نمی داند روزه را به بیمار توصیه کند یا خیر، در این صورت وظیفه پزشک چیست؟ آیا پزشک در صورت توصیه یا عدم توصیه به روزه مسئول است؟
پاسخ: این مسأله دو صورت دارد: گاه براى طبیب خوف ضرر حاصل مى شود یعنى احتمال قابل توجّهى نسبت به زیان داشتن روزه براى او حاصل مى شود در این جا مى تواند همان را به بیمار منتقل کند، چنانچه بیمار از قول طبیب خوف ضرر پیدا کند روزه راترک مى کند. صورت دوّم آن است که احتمال ضعیف و کم رنگى باشد دراین جا نمى تواند به بیمار توصیه ترک روزه کند.
 

ختم قرآن

برخی از مسلمانان مقید هستند که در ماه رمضان یک دوره قرآن را از اول تا آخر تلاوت نمایند.

رمضان در قرآن

{ شَهْرُ رَمَضَانَ اَلَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْءَانُ هُدیً لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَتٍ مِنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمْ الْشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَنْ کَانَ مَرِیْضاً أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلاَ یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُواْ اللَّهَ عَلَی مَا هَدَیکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ.}«سوره بقره آیه ۱۸۵»

ترجمه فارسی آیه: ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده است. «و قرآن کتابی است که» هدایتگر مردم همراه با دلائل روشنِ هدایت و وسیله تشخیص حقّ از باطل است، پس هر کس از شما که این ماه را دریابد، باید روزه بگیرد. و آنکس که بیمار یا در سفر باشد، روزهای دیگری را به همان تعداد روزه بگیرد. خداوند برای شما آسانی می‌خواهد و برای شما دشواری نمی‌خواهد «این قضای روزه» برای آن است که شماره مقرّر روزها را تکمیل کنید وخدارا بر اینکه شما را هدایت کرده، به بزرگی یاد کنید، باشد که شکرگزار گردید.

تفاوت رمضان با دیگر ماه ها

به گفته پیامبر اسلام خواندن یک آیه از قرآن در این ماه مانند یک ختم قرآن است. به گفته علی بن ابیطالب خواب روزه دار عبادت است، سکوتش تسبیح است، دعایش پذیرفته و عملش دوبرابر است. همینطور در اسلام از رمضان با عنوان «ماه خدا» یاد شده است. از دیگر مزایای این ماه نسبت به ماه های دیگر این است که پیامبر اسلام گفته است که در این ماه درهای جهنم به روی مردم بسته و درهای بهشت باز می شود. همینطور در روایاتی آمده است که در این ماه شیطان در عرش خداوند زندانیست و در روایاتی آمده است که در زنجیر گرفتار شده است. یکی از دلایل دیگری که ماه رمضان را بهبود بخشیده است نسبت به دیگر ماه ها نزول قرآن در این ماه است. یکی از علّت های دیگری که شیعیان علاقه ی بیشتری نسبت به دیگر مسلمانان به این ماه دارند به این علت است که علی بن ابیطالب در این ماه به قتل رسیده است.

روایات در باب ثواب قرائت قرآن در این ماه

روایت اول: در کتاب بحارالانوار از جعفرصادق از پیامبر اسلام روایت کرده است که گفته است: «ماه رمضان ماه خدای عزوجل می باشد، و آن ماهی است که خداوند کارهای نیک را در آن دو چندان کند و بدی‌ها را در آن محو سازد، ماه برکت، و ماه انابة و بازگشت، و ماه توبه و ماه آمرزش و ماه آزادی از آتش دوزخ، و کامیاب شدن به بهشت است. هان که در این ماه از هر حرامی خودداری کنید، و تلاوت قرآن را زیاد کنید. و حاجات خود را بخواهید، و به یاد پروردگارتان سرگرم باشید، و ماه رمضان نزد شما نباید همانند ماه‌های دیگر باشد، چرا که برای این ماه در پیشگاه خداوند حرمت و برتری بر دیگر ماه‎ها است، و نباید در ماه رمضان روز روزه شما مانند روز غیر روزه شما باشد.»

روایت دوم: و از امام هشتم شیعیان روایت کرده که گفته است: «نیکی ها در ماه رمضان پذیرفته، و بدیها در آن آمرزیده است ، کسی که در ماه رمضان آیه ای از کتاب خداوند بخواند همانند کسی است که در ماههای دیگر قرآن را ختم کرده و کسی که در این ماه در روی برادر ایمانی خود بخندد (و او را خوشحال کند) در روز قیامت او را دیدار نکند جز آنکه در روی او بخندد (و او را خوشحال کند) و به بهشت مژده‌اش دهد، و کسی که در این ماه به مؤمنی کمک می کند، خدای تعالی در هنگام عبور بر صراط کمکش کند در آن روزی که گام‌ها بلغزد، و کسی که خشمش را در این ماه نگهدارد خداوند خشمش را در روز قیامت از او باز دارد. و کسی که درمانده اندوهگینی را دستگیری و نجات دهد، خداوند در روز قیامت او را از هراس بزرگ آن روز در امان دارد، و کسی که ستمدیده ای را در این ماه یاری کند، خدایش در دنیا بر دشمنانش یاری دهد، و در روز قیامت نیز هنگام حساب و در کنار میزان یاریش کند. ماه رمضان ماه برکت، ماه رحمت، ماه مغفرت، ماه توبه و ماه انابه و بازگشت به درگاه الهی است، کسی که در ماه رمضان آمرزیده نشود در چه ماهی می خواهد آمرزیده شود؟ از خدا بخواهید در این ماه روزه‌تان را بپذیرد، و آخرین سال عمر شما قرار ندهد، و توفیق اطاعت خود را به شما دهد، و از نافرمانیش شما را نگهدارد، که براستی خداوند بهترین کسی است که از او درخواست کنند.»

روایت سوم: شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار و امالی به سندش از جعفر صادق روایت کرده که گفته است: «هر چیزی را بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است .»

روایت چهارم: و از مجالس شیخ از جعفر صادق روایت شده که گفته است: «براستی که در کتاب خدا ماهها نزد خدا دوازده ماه است. روزی که خداوند آسمانها و زمین را آفرید، پس نور و روشنی ماهها ماه رمضان است، و قلب ماه رمضان شب قدر است، و قرآن در شب اول ماه رمضان نازل گشته، پس با قرآن از این ماه استقبال کن.»

رویدادها
    در روز نوزدهم این ماه، علی امام اول شیعیان و خلیفه چهارم اهل سنت به دست ابن ملجم در مسجد کوفه در حال خواندن نماز، با ضربۀ شمشیری که آغشته به زهر بود، مصدوم شد.
    در روز ۲۱ این ماه علی ابن ابی طالب به قتل رسید.
    پانزدهم این ماه روز تولد حسن مجتبی، امام دوم شیعیان است.
    مرگ خدیجه، همسر اول محمد، پیامبر اسلام در دهم رمضان سال دهم بعثت.
    غزوه بدر در سال دوم هجرت.
    فتح مکه در سال هشتم هجرت.
    نزول قرآن در شب قدر (۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان)
    در پایان این ماه (اولین روز شوال) مسلمانان مراسم عید فطر را برگزار می‌نمایند و در این روز، به شکرانه توفیق روزه داری در این ماه جشن می‌گیرند همچنین هر کدام سه کیلوگرم گندم یا غذای غالب را صدقه می‌دهند که به آن فطریه گفته می‌شود.

به گفته مسلمانان، در ماه رمضان درهای بهشت باز و درهای جهنم بسته میباشد. شیاطین در غل و زنجیر هستند و دعاها مستجاب میگردد.

آیین های استقبال
باریگِندان
جشن باریگِندان یا برغندان از جشن‌های مشترک ایرانیان و ارمنیان است که افزون بر تشابه اسمی، آداب و سنن برگزاری آن‌ها نیز شبیه هم است. این جشن پیش از فرارسیدن ایام روزه برگزار می‌شد و هر دو قوم آن را جشن می‌گرفتند. در روزگار پیشین، ایرانیان روزهای آخر ماه شعبان را که نزدیک‌شدن ماه رمضان را نوید می‌داد، با جشن و سرور سپری می‌کردند. مدت زمان برگزاری جشن برغندان هفت تا ده روز بود. در منابع مختلف از این جشن با نام‌های باریگِندان، برغندان، برقندان، سنگ‌اندازان، کلوخ‌اندازان، سنگ‌انداز، برق‌انداز، کلوخ‌انداز نام برده شده‌است. با این حال، سال‌هاست که در ایران جشن برغندان به هیچ وجه اجرا نمی‌شود.

نقاره‌زنی
رسم نقاره‌زنی برای رؤیت هلال در ایران به پیش از اسلام برمی‌گردد. ایرانی‌ها ابتدای هر ماه نقاره می‌زدند تا رسیدن ماه تازه را خبر دهند؛ در شاهنامهٔ فردوسی ۱۸ بار به نقاره‌زنی اشاره شده‌است. پس از اسلام این رسم به گونه‌ای دیگر ادامه پیدا کرد؛ چاووش‌خوان‌ها هم آمدن ماه رمضان را نوید می‌دادند؛ به این معنی که دو یا سه روز قبل از فرارسیدن ماه رمضان به خیابان‌ها می‌رفتند و آمدن ماه رمضان را نوید می‌دادند تا مسلمانان خود را برای چنین ماهی آماده کنند و غیرمسلمان‌ها تظاهر به روزه‌خواری نکنند. همین چاوش‌خوان‌ها سه روز آخر ماه رمضان، «الوداع‌خوانی» می‌کردند و به استقبال ماه شوال می‌رفتند.

موسیقی رؤیت هلال
بخش دیگری از موسیقی رمضان به دیدن هلال ماه - چه هلال ماه رمضان و ماه شوال - برمی‌گشت. در این آیین، بزرگان شهر به اتفاق یک یا دو نفر نوحه‌خوان خوش‌صدا به بلندی‌های مشرف به منطقهٔ خود می‌رفتند و چشم به آسمان می‌دوختند. وقتی بزرگان، دیدن ماه را تأیید می‌کردند، نوحه‌خوان جمع را به فرستادن صلوات دعوت می‌کرد و به خواندن آوازهایی در تکریم و استقبال از ماه رمضان می‌پرداختند یا اگر ماه شوال را در آسمان دیده بودند با ماه رمضان خداحافظی می‌کردند و از خداوند می‌خواستند تا اطاعات و عباداتشان را بپذیرد.

آیین های رمضان
گرگیعان
گرگیعان یا قرقیعان آیین سنتی رایج بین عرب‌های خوزستان است. این آیین که ریشه‌ای تاریخی دارد در نیمهٔ ماه رمضان در مناطق عرب‌نشین توسط کودکان اجرا می‌شود. این جشن در میان شیعیان دیگر کشورهای عربی نیز جایگاه بالایی دارد. در این آیین، در شب پانزدهم ماه رمضان، کودکان عرب خوزستان پس از افطار، لباس‌های محلی خود را پوشیده، پسران دشداشه پوشیده و دختران چادر عربی بر سر می‌کنند و با شور و شعف به کوچه-پس‌کوچه‌های شهرها و روستاهای عرب‌نشین می‌روند و با بر گردن آویختن کیسه‌هایی از پیش تهیه‌شده، برای جمع‌آوری عیدی و شیرینی ماه رمضان به درب خانه‌ها می‌روند.

ترنا بازی
ترنا بازی از بازی‌های ایرانی و از سرگرمی‌های قهوه‌خانه‌نشینان، به‌ویژه در شب‌های دراز زمستان و شب‌های ماه رمضان بود.

موسیقی رمضان در ایران
«ذکرخوانی» مهم‌ترین ویژگی موسیقی رمضان است؛ هنری که شکل‌های متفاوتی داشته و هدف از آن تقویت نیروی معنوی و سوق‌دادن روزه‌داران به سمت نیکی و نیکویی بوده‌است. ایرانی‌ها با نغمه‌های آهنگین و ادوات موسیقی ذکرهای مخصوص ماه رمضان را برای جوانان اجرا می‌کردند تا آن‌ها را با واژگان و جملات مقدس و روحانی به سمت خوبی و پاکی سوق دهند.

موسیقی رمضان در ایران پر از شادی بود چراکه می‌کوشید انسان را به معنویت نزدیک کند. تنها اشعار حزن‌انگیزی که در این ماه خوانده می‌شد به ایام قتل علی بن ابی‌طالب برمی‌گشت. «منقبت‌خوانی» ویژهٔ شب‌های قدر بود و در رثای علی بن ابی‌طالب خوانده می‌شد؛ در نیمهٔ رمضان هم مولودی‌خوانی و مناجات حسنی وجود داشت. «صلوات‌خوانی» تنها به ماه رمضان اختصاص نداشت اما در این ماه زیباتر اجرا می‌شد و در برخی شهرها چون دزفول و شوشتر حتی صلوات‌خوانی شاد هم وجود داشت.

موسیقی‌های سحرگاهی
ایرانیان مسلمان بنا بر یک رسم کهن عادت کرده بودند یک تا سه روز پیش از رؤیت هلال ماه رمضان به پیشواز این ماه بروند. به همین خاطر، یک ساعت به اذان صبح مانده به بام خانه خود می‌رفتند و اذان می‌گفتند و مردم را به صلوات‌فرستادن، دعوت می‌کردند. این‌گونه آوازها، اغلب در چهارگاه اجرا می‌شد و گونه‌ای چاووش‌خوانی بود. بعدها سحرخوان‌ها، علاوه بر آواز، نقاره هم می‌نواختند تا حنجره‌شان دمی بیاساید؛ مناجات‌خوانی، اذان‌گفتن و دعاخواندن بخش‌های دیگری بود که به وقت سحر، یکی پس از دیگری اجرا می‌شد و این‌ها همه تمهیداتی بود که ایرانیان در گذشته برای به موقع بیدارکردن مؤمنین از خواب اندیشیده بودند.
سحرخوان‌ها تا نزدیک اذان به خواندن ادامه می‌دادند و سپس هنگامی که وقت اذان نزدیک می‌شد، ابیاتی را می‌خواندند که پایان هر بیت آن با یک صلوات همراه بود و همین رمزی بود که مردم تازه‌بیدارشده را آگاه می‌کرد که دیگر وقت کمی برای خوردن سحری دارند؛ به این کار صلوات‌خوانی می‌گفتند. سپس، دعاخوان‌ها دعای سحر را می‌خواندند و پس از آن مؤذن اذان می‌گفت.
گاه در مراسم سحرخوانی از طبل و دهل و شیپور و نقاره هم استفاده می‌کردند. گرچه در نقاط مختلف ایران از سازهای متفاوت استفاده می‌شد؛ برای مثال ترکمن‌ها از دوتار و مردم کرمانشاه از تنبور و در خانقاه‌ها از دف استفاده می‌کردند.

موسیقی‌های افطار
یکی از مراسمی که به وقت افطار انجام می‌شد این بود که یک ساعت پیش از غروب آفتاب، سه بار بر طبل می‌نواختند و این نواختن‌ها هر بار تندتر می‌شد تا مردم روزه‌دار بدانند چقدر به زمان افطار نزدیک شده‌اند و چه‌وقت می‌توانند از کار روزانه دست بردارند.

آیین بدرقه
آیین‌های روز عید فطر در خوزستان
برای عرب‌های خوزستان عید فطر از جمله عیدهای باشکوه معنوی محسوب شده و از عید ملی نوروز مهم‌تر بوده، بر آن بیشتر ارج می‌نهند، به طوری که بعضی مردم در آن منطقه به این عید می‌گویند عید عرب‌ها
در این ایام بسیاری از مراکز و میادین این شهرها آذین‌بندی و چراغانی می‌شود. علاوه بر این، مردم نیز همچون ایام نوروز پیشاپیش به خانه‌تکانی پرداخته و خود را برای استقبال هرچه مناسب‌تر از این عید آماده می‌کنند. عرب‌های خوزستان دو روز مانده به عید را «ام‌الوسخ» و یک روز مانده به عید را «ام‌الحلس» می‌نامند. ام‌الوسخ به معنای روز «چرکین» است. در این روز مردم عرب به نظافت خانه‌های خود می‌پردازند، اجناس تازه برای منزل می‌خرند و خانه را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده می‌کنند. روز بعد از ام‌الوسخ را ام‌الحلس می‌نامند. ام‌الحلس نیز که نامی محلی و قدیمی است به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی است. در این روز جوانان به ظاهر خود رسیدگی می‌کنند. البته واژهٔ حلس دیگر کمتر به کار می‌رود و می‌توان گفت ام‌الحلس متضاد و نقطهٔ مقابل ام‌الوسخ است.
در این ایام فروش انواع شیرینی و آجیل و ازدحام جمعیت در بازارهای شهرهای عرب‌نشین جلوه‌ای دیگر به آن‌ها می‌بخشد. علاوه بر این، بازار انواع پوشاک نیز در این ایام بسیار رونق می‌گیرد چراکه اکثر مردم رخت و لباس خود را برای عید فطر نو می‌کنند. در شب عید و هنگام اعلام رؤیت هلال ماه، مردم عرب طبق عادات خود در مساجد تکبیرگویان این عید را اعلام می‌کنند به طوری که صدای تکبیر فضای عرفانی خاصی را برای دقایقی در شهرها به وجود می‌آورد. در این روز بچه‌ها در کوچه-پس‌کوچه‌ها به شادی و سرور می‌پردازند.
مردم که از چند روز قبل خود را برای این روز آماده کرده‌اند در این روز، پس از اقامهٔ نماز عید فطر، خود را برای آیین‌های این روز آماده می‌کنند. بسیاری از مردم ابتدا به قبرستان‌ها رفته و بر سر مزار بستگان خود حاضر می‌شوند. سپس افراد یک محله در ابتدا برای تبریک عید به خانهٔ همسایه‌های عزادار محلهٔ خود می‌روند و برای آنان دعای سالی خوش و بی‌مصیبت می‌کنند. پس از آن نوبت به بزرگان محله می‌رسد.
بر اساس یک سنت دیرینه، مردم خوزستان عید فطر را در کنار اعضای خانواده و دوستان سپری کرده یا افراد کوچک‌تر به خانهٔ بزرگ‌ترهای خود می‌روند تا عید را به یکدیگر تبریک بگویند. همچنین در این روز مردم به خانه‌های همسایگان و آشنایان رفته و در آن روز در هر خانه‌ای سفره‌ای رنگین پهن می‌شود. در روز عید فطر درب خانه‌ها باز است و همسایه‌ها با گفتن «یا الله» و «عیدکم مبارک یا اهل البیت» وارد خانه‌ها شده و با گفتن جملاتی نظیر «عیدکم مبارک» و «ایامکم سعیده» و «الله ایعوده علیکم بخیر و عافیة» که ورد زبان کوچک و بزرگ و زن و مرد است به خانهٔ همسایه‌ها می‌روند. در میان عشایر خوزستان نیز مردم با «هوسه» و پایکوبی کوچه‌های محلات را طی می‌کنند و به سراغ بزرگ محله و قبیله رفته و در مضیف (مکان پذیرایی) گرد هم می‌آیند. برخی در این مجلس به شعرسرایی می‌پردازند و ترنم شنیدن صدای شعرهای شعبی (شعرهایی با زبان گفتار) به گوش می‌رسد. همچنین در این روز برخی از مردم به پخش شیرینی و شربت در مجالس و محافل و کوچه و بازار می‌پردازند.

برای خواندن مطالب دیگر درباره رمضان روی ماه رمضان کلیک کنید

گروه مذهبی مرکز سایت منتظر نظرات شما عزیزان میباشد.